W naszym społeczeństwie zazwyczaj jest tak, że zauważamy te elementy czyjegoś zachowania, które nie odpowiadają naszym oczekiwaniom. Jeżeli jednak ktoś zachowuje się po naszej myśli, to uznajemy to za normę. W pierwszym przypadku zazwyczaj dochodzi do jakiejś reakcji z naszej strony, a w drugim jej brak. Pisząc o reakcji, mam na myśli krytykę i docenienie. Posłużę się tu pewnym przykładem. Jeśli Adaś jest kiepskim matematykiem i dobrym sportowcem w klasie, to nauczyciele próbują wyciągnąć go z matematyki, często zapominając o tej stronie umiejętności Adasia, w której idzie mu dobrze. I tak kończąc szkołę, nasz bohater w najlepszym przypadku jest przeciętnym matematykiem i takim samym sportowcem. Zastanawia mnie, jak losy Adasia potoczyłyby się, gdyby na jego drodze było więcej pozytywnego wsparcia. Czy mógłby zostać świetnym sportowcem, tancerzem, cyrkowcem czy choreografem? Przykład ten mówił o szkole i młodym chłopcu, ale podobne sytuacje zdarzają się równie często w firmach i instytucjach.
Docenienie ma ogromną moc. Znakomicie wspiera i motywuje. To ono zachęca do osiągania coraz lepszych wyników, do odważnego działania. Pozwala uwierzyć w siebie i wydobyć ukrytą kreatywność. Pozytywna informacja zwrotna buduje bezpieczeństwo i sprzyja nawiązywaniu dobrych relacji z innymi.
Jeżeli tyle zalet i możliwości drzemie w docenianiu, co stoi na przeszkodzie, żeby stosować je częściej? Możemy zauważyć pewną tendencję. Ludzie często unikają doceniania innych, ponieważ obawiają się, że ich intencje nie zostaną dobrze zrozumiane. Jeżeli jednak Twoją intencją jest szczere przekazanie informacji o tym, co Ci się podoba albo co Cię zachwyca, to zrób to. Bezpośrednio i z całą serdecznością. Szczere i uczciwe docenianie nie ma nic wspólnego z manipulacją i pochlebstwami. Istnieją też liczne mity związane z docenianiem takie jak to, że osoba doceniana zaprzestanie dalszego rozwoju lub stanie się wyniosła i zarozumiała. Jednak to właśnie brak pozytywnego wsparcia może powodować obniżenie poczucia własnej wartości. Przekłada się to w znacznej mierze na obniżenie motywacji do dalszego rozwoju, jak również na stosowaniu zachowań mających na celu maskowanie niskiego poczucia własnej wartości takich jak wywyższanie się czy lekceważenie innych.
Pamiętam, jak pod koniec szkolenia z liderami, na którym omawialiśmy, jak ważne jest docenienie w motywacji pracowników, jeden z uczestników zdecydował się opowiedzieć pewną historię. Marek[1] wspomniał o niełatwej rozmowie, jaką odbył z pracownikiem, który po wielu latach świetnych wyników sprzedażowych zaczął osiągać coraz to gorsze rezultaty. Minęło kilka dni i do jego biura przyszedł ponownie ten sam pracownik, tym razem mówiąc: Marek jestem Ci bardzo wdzięczny za nasze ostatnie spotkanie. Gdy powiedziałeś, że jestem w stanie osiągnąć znakomite wyniki, takie jak kiedyś osiągałem, zobaczyłem, że Ty pamiętasz to, co zrobiłem dla firmy. Poczułem ogromną satysfakcję z tego powodu. Myślę też o zaufaniu, którym mnie obdarzasz, i jest to dla mnie coś bardzo ważnego. Nie mówiłem Ci tego jeszcze, ale chcę, żebyś wiedział, że dobrze mi się z Tobą współpracuje. Docenienie dla samego lidera było mocnym, pozytywnym wsparciem, tym bardziej że powątpiewał w swoje zdolności przywódcze. Na tym przykładzie widać ciekawą zależność. Marek docenił pracownika, a ten po pewnym czasie docenił Marka. Prawda jest taka, że trudno nam nie lubić kogoś, kto zwraca na nas pozytywną uwagę.
Dla części osób docenienie może być krępujące. Nie oznacza to, że jest ono niechciane, po prostu mamy różną wrażliwość i inaczej reagujemy na słowa pochwały. Warto też zbadać, czy ktoś, kogo chcemy docenić, woli w takiej sytuacji być z nami na osobności czy raczej usłyszeć komplement na forum. W pozytywnej informacji samo super, świetnie, fajnie nie wystarczy. Powtarzanie takich słów może być odbierane jako mało szczere. Przy docenianiu skupmy się na konkretnych zachowaniach bądź działaniach.
Z jednej strony wiele osób wie, jak ważne jest docenienie, a z drugiej strony mimo tej wiedzy tak rzadko stosuje ją w praktyce.
Jedno jest pewne, pragniemy być pozytywnie zauważeni.
[1] Imię zostało zmienione.
